Ukryte azulejos

Czasem warto oderwać się od przyziemnego zachwytu nad brukiem i spojrzeć w górę. Nie chodzi mi tylko o unoszenie głowy w celu odkrycia wzniosłości strzelistej katedry. La Sagrada Familia jest arcydziełem i co do tego raczej nie ma wątpliwości. Przechodząc obok niej, nie ma możliwości niezadzierania głowy. Wszyscy bez wyjątku pragną uchwycić majestat niedokończonego kościoła, uszczknąć choć kawałek sięgającego nieba dzieła geniuszu. Nie wszyscy jednak unoszą spojrzenia, by znaleźć coś wyjątkowego w miejscu, gdzie nie jest ono oczywiste. Czasem warto oderwać wzrok od zachwycającego bruku i komponujących się z nim stóp, by przenieść go w miejsce pozornie bez wyrazu.

Przechadzając się ulicami Walencji, spostrzegłam wyjątkowe położenie płytek ceramicznych na tamtejszych balkonach. Oczywiste jest wykładanie nimi wierzchniej części tarasu, ale spód zazwyczaj pozostaje betonowy, czasem ubarwiony jedynie jakąś farbą. W Walencji (to między innymi głównie w tym mieście, za sprawą wpływów arabskich, zaczęto produkować gładkie płytki ceramiczne już w XI wieku) dostrzegłam azulejos kładzione na wystających balkonikach tak, by przechodzący ulicami ludzie mogli je podziwiać, spoglądając w górę.

azulejos w Walencji

Podczas mojej ostatniej podróży byłam bardziej uważna i okazało się, że takich małych skarbów kładzionych od spodu jest znacznie więcej.

Granada

Granada

Podziwiałam je i ja. Nie pierwszy i nie ostatni raz, bowiem płytki ceramiczne są jednym z symboli Półwyspu Iberyjskiego. Przede wszystkim słynie z nich Portugalia, gdzie nawet mało spostrzegawczemu turyście rzucają się w oczy niemal na każdym kroku. Azulejos to część kultury iberyjskiej, doskonale wpisują się one swoją funkcjonalnością i estetyką w słoneczny porządek południowych regionów Portugalii i Hiszpanii. Azulejos to cienkie płytki ceramiczne kładzione zarówno wewnątrz domów, jak i na zewnątrz. Zastępując parkiety czy dywany, podczas upałów przynoszą one stosowną ulgę, w łazienkach chronią przed wilgocią, a w kuchni pomagają utrzymać porządek. Jednak najważniejsza jest ich dekoracyjność. Płytki azulejos mają bardzo bogatą, wielowiekową i wielokulturową tradycję. W zdecydowanej większości są one biało-niebieskie, stąd też jedna z teorii tłumacząca pochodzenie nazwy samego wyrazu: hiszpańskie i portugalskie azul oznacza kolor niebieski. Inna koncepcja etymologiczna odwołuje się do arabskiego słowa az-zulayj, oznaczającego "mały kamień". Typów i odmian azulejos jest całe multum. Zależą one od kultury i od miejsca, gdzie się je produkuje. Dzięki swym rozmaitym kolorom i kształtom są jedną z najbardziej ekspresyjnych form sztuki ludowej. Przedstawiają krajobrazy, scenki rodzajowe, opowiadają historie.

Zaragoza

Madrid

Porto, azulejos na ścianie klatki schodowej

Porto, dom pokryty azulejos

Porto, azulejos przedstawiające krajobraz miasta

Najpiękniejsze azulejos to te stanowiące zaledwie mały element ozdobny. Mały lub większy, otoczony żywymi barwami, doniczkami, kwiatami.

Alicante

Almería